Ι. Ναός Αγίου Ζαχαρία Γράμμου

Κοντά στα ελληνοαλβανικά σύνορα, περίπου 30 χλμ από το Νεστόριο, σε υψόμετρο 1.250 μέτρων, σε περιμένει μοναχικός και επιβλητικός ο ναός του Αγίου Ζαχαρία κουβαλώντας ιστορία αιώνων. Χτίστηκε στα τέλη του 16ου αιώνα ως καθολικό μοναστηριού που εγκαταλείφθηκε τον 18ο αιώνα, με την άφιξη Μουσουλμάνων εποίκων. Ανήκει στον τύπο του σταυροειδούς ναού με οκτάπλευρο μοναδικής ομορφιάς τρούλο, διακοσμημένο με κεραμικές λεπτομέρειες. Παρότι οι τοιχογραφίες του έχουν φθαρεί με τον χρόνο και τις φωτιές που άναβαν οι βοσκοί για να προφυλαχθούν από την κακοκαιρία, ο Παντοκράτορας στον τρούλο και οι μορφές των αγίων που προσπαθούν να αναδυθούν μέσα από την αιθάλη των αιώνων, θα σε συγκινήσουν.

Ι. Μονή Αγίου Γεωργίου πάνω απ’ το Επταχώρι

Κρυμμένο σε δασωμένη χαράδρα, στους πρόποδες του Τάλιαρου, πάνω από το χωριό Επταχώρι, το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου σε υποδέχεται με συγκλονιστική θέα προς τον Σμόλικα και τον Γράμμο. Το καθολικό της μονής, που περιβάλλεται από βοηθητικά κτήρια, χρονολογείται από το 1625 και ακολουθεί το πρότυπο αθωνικού τύπου. Σπρώξε την πόρτα και πέρνα το κατώφλι του, γιατί στο εσωτερικό του κρύβει εντυπωσιακές τοιχογραφίες της μεταβυζαντινής εποχής. Αν, μάλιστα, βρεθείς στο Επταχώρι στις 23 Απριλίου, θα ζήσεις το μεγάλο, παραδοσιακό πανηγύρι του Αγίου Γεωργίου, μια αυθεντική εμπειρία γεμάτη τραγούδια και χορούς.

Ι. Μονή Παμμεγίστων Ταξιαρχών Τσούκας

Πάνω από τον Στενοπόταμο, και 1,5 χλμ. δυτικά από τον οικισμό της Αγίας Άννας, η Μονή Τσούκας είναι ο τόπος που σου εξιστορεί τη μακραίωνη ιστορία του Νεστορίου σε μία και μόνη στάση. Το πετρόκτιστο μοναστήρι, που στέκει στην άκρη ενός βράχου να αγναντεύει τα άγρια βάραθρα, συγκαταλέγεται στα πλέον ιστορικά της περιοχής. Από τον 13ο αιώνα, όταν δεχόταν δωρεές των Παλαιολόγων για την εικονογράφησή του, ως την περίοδο της Τουρκοκρατίας, η μονή υπήρξε σημαντικό πνευματικό καταφύγιο και κορυφαίο σημείο αναφοράς για τους κατοίκους. Τον Μάρτιο του 1943 γράφεται, ωστόσο, η πιο μαύρη σελίδα στην ιστορία της: τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής την πυρπολούν καταστρέφοντας το μεγαλύτερο μέρος της. Από το 1961 η εγκαταλειμμένη πλέον μονή έχει κηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο, που αφηγείται σιωπηλά την ιστορία του τόπου στους περαστικούς ταξιδιώτες.

Ι. Ναός Αγίου Νικολάου του Πετρίτη έξω απ’ την Πτελέα

Σε απόσταση 1 χλμ. από την Πτελέα, θα συναντήσεις τον Άγιο Νικόλαο Πετρίτη, μια πανέμορφη πετρόκτιστη βασιλική με λίθινη στέγη, από τις παλιότερες εκκλησίες της περιοχής. Χτίστηκε το 1417, όπως μαρτυρά η πέτρινη επιγραφή με τα κεραμογράμματα πάνω από την είσοδό της, τύπος μοναδικός για ολόκληρη την Καστοριά. Αν βρεθείς εδώ στις 20 Μαΐου, γίνεσαι κομμάτι του πανηγυριού της Πτελέας, μιας παράδοσης που συνεχίζεται αδιάλειπτα εδώ και αιώνες.

Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης

Στα Λιβάδια Κοτύλης, σε υψόμετρο 1.455 μέτρων, σε περιμένει ένας μοναδικός χώρος συνάντησης με την πολιτική, κοινωνική και φυσική ιστορία του τόπου. Δημιουργήθηκε για να σου γνωρίσει με τον πιο ενδιαφέροντα και βιωματικό τρόπο, τη ζωή στον Γράμμο κατά τα νεότερα χρόνια. Το Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης φιλοξενεί δύο εκθέσεις –μια ιστορική και μια περιβαλλοντική– που σε ταξιδεύουν από τον Μακεδονικό Αγώνα έως τον Εμφύλιο, αλλά και μέσα στη σπάνια φύση των ορεινών όγκων και των δυσπρόσιτων οροπεδίων. Με εκδηλώσεις, συνέδρια και εκπαιδευτικά προγράμματα, το πάρκο σού προσφέρει έναν πολυεπίπεδο πάρκο ψυχαγωγίας, περισυλλογής και αναστοχασμού σε ένα από τα πιο συμβολικά βουνά της Ελλάδας. Διαθέτει επιπλέον ξενώνα και καφέ-εστιατόριο.

Info: grammos-pes.gr | Πληροφορίες για τον ξενώνα και το εστιατόριο: Τ. 24670 21853 - 693 670 2271

Λαογραφικό Μουσείο Νεστορίου

Στο πέτρινο κτίριο του παλιού Δασονομείου, στην είσοδο του οικισμού του Νεστορίου, μαθαίνεις πώς ζούσαν οι άνθρωποι στο όχι και τόσο μακρύ παρελθόν. Ρούχα, εργαλεία, σκεύη, αργαλειοί, φωτογραφίες και παραδοσιακές αντρικές και γυναικείες φορεσιές ζωντανεύουν την καθημερινότητα των προηγούμενων γενεών. Εδώ νιώθεις σαν να μπαίνεις σε ένα παλιό νοικοκυριό του Νεστορίου, όπου κάθε αντικείμενο κουβαλά μνήμη, συναίσθημα και μικρές, ανθρώπινες ιστορίες. Λαογραφικές συλλογές που αναδεικνύουν την τοπική παράδοση φιλοξενούνται και σε άλλους οικισμούς του Δήμου, όπως η Κοτύλη και η Διποταμία.

Info: Πληροφορίες σχετικά με το ωράριο λειτουργίας και τις υπηρεσίες ξενάγησης στα Τ. 6945 871792, 6999 005027, 6973 734228, 6977 445575

Τζημοπούλειο Λαογραφικό Μουσείο Επταχωρίου

Στην πλατεία Επταχωρίου, στην καρδιά του χωριού, το παλιό αρχοντικό της οικογένειας Δημητρίου Τζημόπουλου, που μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1956, μεταμορφώθηκε σε μουσείο αφιερωμένο στη συλλογική μνήμη. Στις 7.000 φωτογραφίες της μόνιμης έκθεσης που φιλοξενείται μέσα σε έναν κτήριο αυθεντικής τοπικής αρχιτεκτονικής, βλέπεις να απαθανατίζεται το «χτες και σήμερα» του χωριού – τα πανηγύρια, οι οικογένειες, η μετανάστευση, η καθημερινότητα. Είναι ένα μουσείο βαθιά ανθρώπινο.

Info: ;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;

Οι «Μπούμπαροι»

Αν βρεθείς στο Επταχώρι την Πρωτοχρονιά, θα ξυπνήσεις με ήχους από κουδούνια και γέλια που αντηχούν στα σοκάκια. Νέοι και μερακλήδες μεσήλικες του χωριού μεταμορφώνονται σε μυστηριώδεις μορφές: ντύνονται με άσπρα ρούχα και πρόβεια τομάρια, βάφουν πρόσωπα και χέρια με καπνιά και φορούν μεγάλα κουδούνια που δίνουν ρυθμό στη γιορτή. Αυτοί είναι οι «Μπούμπαροι». Δίπλα τους η «Νύφη», ο «Καπετάνιος» με τη φουστανέλα και η ορχήστρα του χωριού, στήνουν ένα λαϊκό δρώμενο που ξεκινά από τα χαράματα και κρατά ως το βράδυ. Η παράξενη αυτή πομπή περνά από κάθε σπίτι, χορεύοντας και τραγουδώντας, προσκαλώντας όλους στη γιορτή. Μετά τη λειτουργία, οι «Μπούμπαροι» βάφουν τα πρόσωπα των παρευρισκομένων και οδηγούν τον κόσμο στην πλατεία, όπου κορυφώνεται το τελετουργικό με το «κλέψιμο της Νύφης» και ακολουθούν χοροί, κρασί και κέφι μέχρι τη νύχτα. Είναι μια μέρα που θα θυμάσαι για καιρό: το χωριό γεμίζει ζωή, μουσική και χαμόγελα.

Το «Γαϊτανάκι»

Κάθε καλοκαίρι, στις 26 Ιουλίου, η πλατεία του χωριού πλημμυρίζει με χρώματα και μουσικές. Το «Γαϊτανάκι», νοσταλγικό έθιμο που άλλοτε γινόταν στα Θεοφάνια, έχει πλέον καθιερωθεί την ημέρα της Αγίας Παρασκευής, όταν οι δρόμοι του Επταχωρίου υποδέχονται τους παραθεριστές του καλοκαιριού. Δώδεκα πολύχρωμες κορδέλες δένονται σε έναν ξύλινο στύλο και γύρω του έξι ζευγάρια νέων -οι «ντάμες» και οι «καβαλιέροι»- τις πλέκουν και τις ξεπλέκουν ρυθμικά χορεύοντας σε ρυθμούς βαλς. Οι γυναίκες φορούν τη χαρακτηριστική «στόφα» (τοπική φορεσιά), οι άντρες τη φουστανέλα, σε ένα θέαμα μοναδικό. Αν σταθείς λίγο πίσω από το πλήθος, θα νιώσεις τον μελωδικό ρυθμό να σε παρασύρει σε εποχές που οι χορευτές με κλαρίνα, νταούλια και βιολιά γύριζαν μες στο κρύο από γειτονιά σε γειτονιά.

Ετοιμάσου να δοκιμάσεις τις πιο αυθεντικές γεύσεις της μακεδονίτικης γης με τις βαθιές τους ρίζες στην παράδοση. Οι τοπικές πίτες, που διαφέρουν από τις συνηθισμένες, καθώς γίνονται χωρίς φύλλο, θα γίνουν το αγαπημένο σου πρωινό ή σνακ. Από τα μαγειρευτά, μην παραλείψεις να δοκιμάσεις το πολύ ιδιαίτερο λάχανο με χοιρινό, αλλά και τους κεφτέδες με τα πράσα. Αν βρεθείς στο Νεστόριο την περίοδο των Χριστουγέννων, ψάξε για την «μπλάγα», τη γλυκιά πίτα που φτιάχνεται στις γιορτές και συνοδεύει τα πλούσια τραπέζια των ημερών. Αν πάλι επιλέξεις την περιοχή για την πασχαλινή σου εξόρμηση, θα έχεις την τύχη να γευτείς τα ρεβίθια μαγειρεμένα με καρύδια, μια παραδοσιακή, νηστίσιμη συνταγή της Μεγάλης Εβδομάδας. Μη φύγεις από το Νεστόριο με άδεια χέρια, γιατί εδώ θα βρεις δυο πολύ ξεχωριστά προϊόντα! Προμηθεύσου για το σπίτι, το φημισμένο μέλι, που συλλέγεται στις γεμάτες αρωματικά βότανα πλαγιές του Γράμμου, και φασόλια της περιοχής, που είναι προϊόν ΠΓΕ (Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης), λεπτόφλουδα και βουτυράτα, θα απογειώσουν τις οσπριάδες σου.